Jednym z elementów projektu jest ocena poziomu kortyzolu, hormonu kluczowego w utrzymaniu homeostazy organizmu oraz w przebiegu reakcji stresowej, w osoczu krwi pstrąga potokowego i troci. Kortyzol należy do grupy glukokortykosteroidów i jest wydzielany przez część korową nadnerczy. Hormon ten wpływa na funkcjonowanie wielu narządów, uwalnianie neuroprzekaźników i hormonów (np. gonadotropin i hormonów tarczycy) oraz na metabolizm. Między innymi kortyzol reguluje czynności układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, ośrodkowego układu nerwowego oraz, co niezwykle istotne, układu odpornościowego. Działa przeciwzapalnie i hamuje reakcje odpornościowe, co może mieć wpływ na efekty podchowu, zwłaszcza młodocianych stadiów ryb, a także zarybień wód otwartych. Kortyzol reguluje gospodarkę węglowodanową, białkową, tłuszczową i wodno-mineralną organizmu. Stymuluje glukoneogenezę i glikogenogenezę w wątrobie i hamuje zużycie glukozy w tkankach obwodowych. Nasila syntezę białek w wątrobie i ich rozpad w mięśniach. Przyczynia się także do zwiększenia stężenia glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi poprzez nasilenie procesu lipolizy (rozpadu trójglicerydów). Ponadto, hormon ten zwiększa resorpcję zwrotną wody i sodu w kanalikach nerkowych i wydalanie potasu z moczem. Wpływa też na gospodarkę wapniowo-fosforanową w organizmie, obniżając wchłanianie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego, a w konsekwencji zmniejszając ich stężenie w osoczu krwi.
Kortyzol pełni też ważną rolę w przebiegu reakcji stresowej współdziałając z układem współczulnym i wzmacniając działanie innych hormonów stresu tj. adrenaliny i noradrenaliny. W sytuacjach stresowych poziom tego hormonu wzrasta, co pozwala uruchomić mechanizmy adaptacyjne. Jednak przewlekłe utrzymywanie się podwyższonego stężenia kortyzolu jest niebezpieczne dla organizmu. Może bowiem prowadzić do rozwinięcia się tzw. zespołu metabolicznego, chorób a nawet śmierci.
W niniejszym projekcie, oznaczenia stężenia kortyzolu, jako wskaźnika stanu fizjologicznego i odporności na stres, wykonano za pomocą testu immunoenzymatycznego ELISA (Cayman Chemical Company, Ann Arbor, MI, USA). Pobraną od ryb krew odwirowano w celu pozyskania osocza. Ekstrakcję hormonu z osocza wykonano przy użyciu eteru etylowego wg metody Hermelink i in. (2011). Analizy przeprowadzono na płytkach 96-dołkowych, na które naniesiono: bufor testowy EIA, standardy kortyzolu oraz badane próby (każdą w 2 powtórzeniach). Wcześniej, na podstawie szeregu testów ustalono optymalne rozcieńczenie analizowanych prób. Po inkubacji i płukaniu studzienek próby odczytano przy długości fali 412 nm. Dane pomiarów absorbancji wpisano do arkusza kalkulacyjnego. Zgodnie z instrukcją producenta (Cayman Chemical, USA), na podstawie przygotowanej krzywej standardowej obliczano poziom kortyzolu w poszczególnych próbach.
